Uniwersalni oracze morza. Projekt 254 podstawowe trałowce

ORP Tour podczas trałowania włokiem elektromagnetycznym TEM-52. Fot. 8.F.O.W.

Pierwszymi pełnoprawnymi trałowcami naszej Marynarki Wojennej po Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej były konstruowane na licencji sowieckiej jednostki Projektu 254. Okazały się one niezastąpione nie tylko w walce z zagrożeniem minowym, ale także w monitorowaniu terenu. Były również szeroko stosowane jako statki eskortowe ogólnego przeznaczenia.

Projekt nr 4

W latach 1957-1959 zakończyła się służba trałowców, która zaraz po wojnie przeszła pod biało-czerwoną banderą. W tym czasie do składu naszej floty dołączyły jednostki zupełnie nowego typu, a mianowicie podstawowe trałowce radzieckiej konstrukcji 254 w modyfikacjach K i M. Aby jednak prześledzić drogę trałowców tego typu pod polską banderą, należy cofnąć się na krótko do drugiej połowy lat 40. i początku lat 50. Siły trałowe odegrały ważną rolę w przygotowywanych opcjach rozbudowy floty. W planie od 1946 roku, kiedy Kadm był dowódcą Marynarki Wojennej. Adam Mohuchi, do 1959 roku flota liczyła 48 trałowców morskich i bazowych, ale liczby te są wynikiem bieżącej oceny potrzeb w zakresie usuwania min na polskich wodach odpowiedzialności, narzuconych przez międzynarodową komisję. Kiedy Kadmiusz objął dowództwo nad siłami morskimi. Włodzimierz Steyer zakładał, że w ciągu najbliższych 20 lat uda się zaliczyć 18 trałowce bazowe i 24 trałowców czerwonych. Kolejny dowódca, radziecki kadm. (wiceadmirał od 6, 1951) Wiktor Czerokow, jego celem było doraźne wzmocnienie floty i dlatego opracowane wówczas plany miały horyzont czasowy tylko do 1956 roku. W 1950, na początku swojej misji w Polsce, bardzo zbliżył się do możliwości państwa, dopuszczając jednocześnie budowę okrętów w naszych stoczniach, widział potrzebę budowy 5 bazowych trałowców i 4 min przydrożnych. Trzy lata później, gdy prace nad rozwojem projektów licencyjnych były obiecujące, „trakcja” wzrosła odpowiednio do 15 i 12 jednostek w obu podklasach. W drugiej połowie lat 50-tych, gdy znane były możliwości naszych stoczni, przedstawiane plany dostosowywano do rzeczywistości. Przewidywali budowę 1965, maksymalnie 24 trałowców bazowych do 27, ale początkowo miały to być tylko jednostki projektu 254K/M, później drugi tuzin miał własną konstrukcję, tj. opracowany projekt 206.

Czym innym jest zaplanowanie oddania statków do eksploatacji, a czym innym opracowanie dla nich wymagań taktyczno-technicznych oraz określenie miejsca budowy. Wiosną 1950 roku DMW opracowało bardzo wstępne założenia kilku klas okrętów, w tym trałowca morskiego o wyporności 350-450 ton oraz trałowca podstawowego o wyporności 150-200 ton. Kiedy Czerokow przyjechał do Gdyni, od razu przypomniał sobie dwustronne umowy z 1949 r., na mocy których Związek Sowiecki zobowiązał się dostarczyć dokumentację licencyjną dla najpotrzebniejszych części naszej floty.