Tshinitsa - Karpacka Troja
Przez wiele lat jednym z najbardziej znanych miejsc związanych z dawną historią Polski był Biskupin, odkryty w 1933 roku. Było to wyjątkowe miejsce na skalę europejską, rezerwat archeologiczny. Zrekonstruowano tu część osady obronnej kultury łużyckiej, która istniała ponad 2000 lat temu. Z czasem w Europie zaczęły pojawiać się nowe obiekty, jednak ich rozwój poszedł dalej w kierunku skansenu archeologicznego, gdzie obiekty muzealne zaczęły „wychodzić spod gabloty”. Tak blisko gości, że można ich niemal dotknąć. Jednym z takich obiektów, powstałych według tych zasad, jest otwarty w czerwcu 2011 r. w Trzynicach k. Jasła Skansen Archeologiczny Troi Karpackiej.
To pierwszy tak nowatorski obiekt tego typu w Polsce, łączący przeszłość z nowoczesnymi formami jej przedstawiania turystom. Zastosowano tu nowoczesne technologie multimedialne, aby uatrakcyjnić ekspozycje. Karpacka Troja to miejsce szczególne, gdyż w jednym miejscu znajdowały się osady z różnych okresów historycznych – od wczesnej epoki brązu, kultury Otomin-Fusesbadon, wywodzącej się z rejonu Morza Śródziemnego. Fortyfikacje zbudowane przez tę kulturę przypominały fortyfikacje starszych faz Troi. Następnie, 2000 lat później, miejsce to zostało ponownie zaludnione, tym razem przez Słowian, około 770 roku, we wczesnym średniowieczu.
Podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych w Trcinicy odkryto wiele cennych zabytków archeologicznych (około 160 tysięcy sztuk) - z początku epoki brązu i wczesnego średniowiecza. Wśród nich są naczynia, brązy, ceramika, kości, rogi i żelazo. Z kolei schyłek osady wyznacza data ukrycia skarbu srebrnych przedmiotów na terenie osady – lata 000. XI wieku. Upadek starożytnego grodu można wiązać z podbojem Grodów Czerwińskich przez Rusię Kijowską w latach 20–1029. Odkrycia dokonane w Trzynicach przyniosły wiele nowych danych o początku epoki brązu i wczesnym średniowieczu w tej części Europy. Wzbudzały również duże zainteresowanie zarówno wśród specjalistów, jak i miłośników starożytności.
W celu ochrony tego dziedzictwa kulturowego, które ma ogromne znaczenie dla historii Europy, podjęto decyzję o utworzeniu skansenu archeologicznego i kompleksu turystycznego na obszarze ponad 8 hektarów. Obejmuje teren z grodem Waly Krulewskie o powierzchni 4,84 ha oraz teren położony u podnóża Wali Krulewskich o powierzchni 3,22 ha - park archeologiczny.
Na terenie dawnego grodziska 9 odcinków wałów o łącznej długości 152 m, jeden odcinek z początku epoki brązu, fragment drogi z bramą, a także domy i wóz z z początku epoki brązu zostały zrekonstruowane. Zrekonstruowano również wczesnośredniowieczne bramy, 4 chaty słowiańskie, czynne źródło z XIII wieku oraz miejsce ukrycia średniowiecznego skarbu. O wielkości osady świadczy długość wałów - 1250 m. Do ich budowy zużyto około 25 m000 materiałów budowlanych, w tym 3-5000 m6000 drewna dębowego (materiał główny). Budowa osady wymagała od budowniczych osady dużego nakładu pracy i wysokich umiejętności inżynierskich. Liczby te świadczą o ogromnej ilości pracy wykonanej przy użyciu prymitywnych narzędzi.
W parku archeologicznym zrekonstruowano wieś kultury Otomani-Füzesbadon, liczącą około 3500 lat, składającą się z 6 domów oraz wczesnośredniowieczną wioskę słowiańską, składającą się z 6 chat. Wszystkie domy zostały zbudowane z wykorzystaniem technologii zastosowanych podczas ich budowy. Podstawowymi budulcami wiejskiego domu z epoki brązu są drewno, trzcina, słoma i glina. Są to domy słupowe z dwuspadowym dachem. Ściany wykonane są z gałęzi lub trzciny i pokryte gliną, natomiast dach pokryty jest trzciną. Wczesnośredniowieczne domy mają konstrukcję zrębową i są kryte strzechą.
Planowana jest dalsza praca skansenu rekonstrukcja warsztatów - garncarskiego, krzemiennego, odlewniczego i kowalskiego. Nie zabraknie również scen z życia codziennego ówczesnych mieszkańców miasta (młócenie mąki, pieczenie chleba, gotowanie potraw). Prowadzone będą również zajęcia z archeologii stosowanej, z zakresu pierwotnej uprawy gleby, budownictwa, wyrobu narzędzi, garncarstwa, wyrobów kostnych, wytapiania metali i stopów metali z wykorzystaniem współczesnych technologii.
Znane wówczas rośliny były również uprawiane przy użyciu ówczesnych narzędzi rolniczych. Efekty tych wrażeń posłużą do popularyzacji archeologii wśród tłumów turystów oraz w dalszych badaniach naukowych. W Trzynicach odbywać się będą coroczne festyny archeologiczne. Uroczyste otwarcie skansenu 24 czerwca 2011 r. oraz Słowiańska Niedziela we wrześniu 2012 r. miały charakter antycypacyjny.
W konkursie Aktywny Czytelnik za 700 pkt. w tym skansenie można spędzić weekend z noclegiem i możliwością uczestniczenia w kursach mistrzowskich (nagroda dla dwojga).
Tshinitsa - Karpacka Troja
