Plan rozwoju polskiego lotnictwa wojskowego w latach 1970-1985.
MiG-21 był najmasywniejszym odrzutowym samolotem bojowym w polskim lotnictwie wojskowym. Na zdjęciu MiG-21MF startuje z jezdni lotniska. Fot. Robert Rohovich
Lata siedemdziesiąte ubiegłego wieku to okres w historii PRL-u, kiedy dzięki intensywnej ekspansji wielu sektorów gospodarki kraj musiał dogonić Zachód pod względem nowoczesności i stylu życia. W tym czasie plany rozwoju Wojska Polskiego koncentrowały się na doskonaleniu struktury organizacyjnej oraz uzbrojeniu i sprzęcie wojskowym. W nadchodzących programach modernizacyjnych poszukiwano możliwości jak najszerszego udziału polskiej myśli technicznej i potencjału wytwórczego.
Nie jest łatwo opisać stan lotnictwa Sił Zbrojnych PRL pod koniec XX wieku, gdyż nie posiadało ono ani jednej struktury organizacyjnej, ani jednego ośrodka decyzyjnego.
W 1962 roku na bazie Dowództwa Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej Okręgu Narodowego utworzono Inspektorat Lotnictwa oraz dwie odrębne komórki dowodzenia: Dowództwo Lotnictwa Operacyjnego w Poznaniu i Dowództwo Obrony Powietrznej Kraju w Warszawie. Dowództwo lotnictwa operacyjnego odpowiadało za lotnictwo frontowe, które w czasie wojny zostało przekształcone w 3 Armię Lotniczą Frontu Polskiego (Front Wybrzeża). Do jego dyspozycji były jednostki myśliwskie, szturmowe, bombowe, rozpoznawcze, transportowe i coraz bardziej zaawansowane lotnictwo śmigłowcowe.
Z kolei Narodowe Siły Obrony Powietrznej otrzymały odpowiedzialność za obronę powietrzną kraju. Oprócz pułków lotnictwa myśliwskiego obejmowały one pułki i bataliony wojsk radiotechnicznych, a także dywizje, brygady i pułki wojsk rakietowych i artylerii przemysłu obronnego. Największy nacisk położono wówczas na tworzenie nowych dywizjonów rakiet przeciwlotniczych.
Wreszcie trzecim elementem układanki był Inspektorat Lotnictwa w Warszawie, który odpowiadał za prace koncepcyjne dotyczące użytkowania lotnictwa, edukacji oraz zaplecza techniczno-logistycznego.
Niestety, nie powstał jednolity system sterowania tymi wysoko rozwiniętymi siłami i środkami. W tych warunkach każdy z dowódców dbał przede wszystkim o własne interesy, a wszelkie spory kompetencyjne musiały być rozstrzygane na szczeblu Ministra Obrony Narodowej.
W 1967 roku system ten został udoskonalony poprzez połączenie Inspektoratu Lotnictwa i Dowództwa Lotnictwa Operacyjnego w jeden organizm – Dowództwo Sił Powietrznych w Poznaniu, które rozpoczęło pracę na początku następnego roku. Ta restrukturyzacja miała zakończyć spory, w tym sprzętowe na szczeblu Sił Zbrojnych PRL, w których decydującą rolę miało odegrać nowe dowództwo.
Sygnałem do nowego podejścia był przygotowany w marcu 1969 r. „Ramowy plan rozwoju lotnictwa na lata 1971-75 z perspektywą na lata 1976, 1980 i 1985”. Powstał w Dowództwie Sił Powietrznych, a swoim zakresem obejmował zagadnienia organizacyjno-techniczne wszystkich rodzajów lotnictwa Sił Zbrojnych PRL.
Punkt startowy, konstrukcje i wyposażenie
Przygotowanie każdego planu rozwoju powinno być poprzedzone dogłębną analizą wszystkich czynników, które mogą mieć wpływ na niektóre zapisy w tworzonym dokumencie.
Przy czym główne czynniki uwzględniały stan sił i plany potencjalnego wroga, możliwości finansowe państwa, możliwości produkcyjne własnego przemysłu, a także aktualnie dostępne siły i środki, którym podlegać będzie do zmian i niezbędnego rozwoju.
Zacznijmy od ostatniego, tj. należących do Sił Powietrznych, Wojsk Obrony Powietrznej kraju i Marynarki Wojennej w latach 1969-70, gdyż plan musiał być realizowany od pierwszych dni 1971 r. Okres 20 miesięcy między powstaniem dokumentu a początkiem realizacja przyjętych postanowień została jasno zaplanowana, zarówno pod względem organizacyjnym, jak i zakupowym.
Na początku 1970 roku Siły Powietrzne zostały podzielone na kierunek operacyjny, tj. utworzona w czasie wojny 3 Armia Lotnicza oraz siły pomocnicze tj. przede wszystkim edukacyjny.
