10 lat samolotu C-130E Hercules w Siłach Zbrojnych RP, część 1

130. Eskadra Lotnictwa Transportowego na Powidzu została wyposażona w sprowadzone z USA samoloty C-14E ​​Hercules. Ponadto dywizjon dysponował małymi samolotami M-28 Bryza. Zdjęcie 3. SLTP

Średnie samoloty transportowe Lockheed Martin C-130E Hercules są obecnie jedynymi samolotami w polskich siłach zbrojnych, które są w stanie zapewnić pełne wsparcie logistyczne polskim kontyngentom wojskowym w dowolnej części świata. Polska posiada 5 samolotów C-130E Hercules. Wszystkie zostały wyprodukowane w 1970 roku dla jednostek działających w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie Amerykanie brali udział w wojnie w Wietnamie. Po długiej służbie na początku XX wieku wylądowali w bazie lotniczej na pustyni w Arizonie, gdzie zostali unieruchomieni w oczekiwaniu na dalszy los.

Samoloty C-130E umożliwiają polskiemu lotnictwu wojskowemu wykonywanie szerokiego zakresu zadań, charakteryzują się wysoką wytrzymałością, niezawodnością i są uznawane za konie robocze lotnictwa transportowego na całym świecie, co ułatwia integrację z sojusznikami. Początkowo są skonfigurowane do wykonywania zadań taktycznych, co pozwala na przewiezienie 3 ton ładunku podczas lotów trwających 4-6 godzin. W przypadku transportu logistycznego można zabrać na pokład 10 ton i wykonać lot trwający 8-9 godzin przy maksymalnej ładowności 20 ton.

27 września 2018 roku flota polskich samolotów transportowych C-130E przekroczyła 10 000 godzin lotu, co niemal zbiegło się z 10. rocznicą służby tego typu samolotów w Polsce, którą będziemy świętować 23 marca 2019 roku.

Decyzja zakupu

Przystępując do NATO, podjęliśmy się w szczególności zastąpienia samolotów poradzieckich samolotami zgodnymi ze standardami sojuszniczymi. Pierwsze koncepcje z lat 90. przewidywały zakup najstarszego samolotu transportowego C-130B dla polskiego lotnictwa transportowego, ale na szczęście w odpowiednim momencie zrezygnowano z tego pomysłu. Alternatywą dla samolotów amerykańskich był zakup używanych C-130K w Wielkiej Brytanii. W tym czasie mówiliśmy o 5 egzemplarzach, ale ich naprawa okazała się zbyt kosztowna jak na nasze możliwości i nie miała większego sensu ze względu na znaczne zużycie proponowanych płatowców.

Ostatecznie zdecydowaliśmy się na amerykański wariant C-130E i dzięki temu automatycznie otrzymaliśmy platformę zdolną do obsługi zakupionego w tym samym czasie wielozadaniowego samolotu bojowego F-16 Jastrząb. Zakup był możliwy dzięki dotacji dla Polski, która została wykorzystana na zbudowanie floty średnich samolotów transportowych. Samoloty C-130E zostały odnowione i zainstalowano na nich dodatkowe wyposażenie, co znacznie zwiększyło ich możliwości. Stąd często można znaleźć określenie Super E w odniesieniu do polskiego C-130.

Oprócz zakupu samolotu, cała transakcja obejmowała również wsparcie techniczne, kontrakty dotyczące części oraz konserwacji i modernizacji kluczowych komponentów, takich jak ochrona pasywna. Dostawy były opóźnione z powodu zużycia części środkowej, która została wymieniona, oraz innych elementów, takich jak podłużnice. Dlatego wynajęliśmy na krótki czas dodatkowy S-130E. Samolot musiał również zintegrować sprzęt, który wcześniej nie był w nim używany.

Polski C-130E otrzymał stację ostrzegania Raytheon AN / ALR-69 (V) RWR (Radar Warning Receiver), system ostrzegania o zbliżaniu się przeciwlotniczych pocisków kierowanych ATK AN / AAR-47 (V) 1 MWS (Missile Warning System) i wyrzutnie BAE Systems AN / ALE-47 ACDS (Airborne Countermeasures Dispenser System) instalacje do wkładów przeciwpromiennych i przeciwzakłóceniowych.

Raytheon AN / ARC-232, stacje radiowe CVR (Cockpit Voice Recorder), system identyfikacji AN / APX-119 IFF (identyfikacja przyjaciela lub wroga, tryb 5-Mode S), system unikania kolizji L-3 Łączność TCAS zainstalowana w kabinie w powietrzu -2000 (TCAS II, Traffic Collision Prevention System), EPGWS Mk VII (Enhanced Ground Prosimity Warning System), podwójny odbiornik radiowy Rockwell Collins AN/ARN-147, radionawigacja i system precyzyjnego lądowania oraz satelitarny system nawigacji inercyjnej Raytheon MAGR2000S. Kolorowy radar meteorologiczny/nawigacyjny AN/APN-241 z predykcyjnym radarem wykrywania uskoków wiatru jest używany jako stacja radarowa.

szkolenie

Decyzja o zakupie nowego typu samolotu wiązała się z doborem personelu lotniczego i naziemnego, który należało wysłać na specjalistyczne szkolenie w Stanach Zjednoczonych. Dzięki doświadczeniu lokalnych instruktorów pozwala nam to na utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa lotów, pomimo użytkowania nie najmłodszych samolotów.

Aby zrozumieć poziom doświadczenia i jakość personelu amerykańskiego, wystarczy powiedzieć, że podczas szkolenia polskie załogi spotkały się z instruktorami, którzy latali na naszych C-130E w stopniu podporucznika, a część personelu pamiętała jeszcze wojnę w Wietnamie.

Kandydaci, którzy zdecydowali się na ten krok, zostali „na ślepo” wysłani do Stanów Zjednoczonych. Do tej pory nie mieliśmy doświadczenia w lotnictwie transportowym z wysyłaniem osób za granicę i szkoleniem w zupełnie innych metodach niż te, które odziedziczyliśmy po poprzednim systemie. Ponadto istniała bariera językowa, którą trzeba było szybko i skutecznie pokonać. Należy również pamiętać, że część personelu została już przypisana do programu F-16 Jastrząb, co znacznie zmniejszyło dostępną pulę kandydatów o odpowiednich kwalifikacjach.

W przypadku szkolenia kadr spoza Stanów Zjednoczonych cała procedura zwykle rozpoczyna się od przygotowania językowego, które poprzedzone jest egzaminami zdanymi w kraju, w ambasadzie. Po załatwieniu formalności i przygotowaniu odpowiednich dokumentów wyleciała pierwsza grupa. Szkolenie językowe trwało kilka miesięcy i odbywało się w San Antonio w Teksasie. W pierwszym etapie piloci zdali podstawową znajomość języka, a następnie egzaminy wymagające 80% (obecnie 85%) poprawnych odpowiedzi. W kolejnym etapie nastąpiło przejście do specjalizacji i zagadnień typowo lotniczych.

Ciekawostką jest to, że nasi technicy lotnictwa, szkoląc się na C-130, musieli również przejść przez Podstawową Szkołę Inżynierów Lotnictwa, czyli ten sam program, co reszta personelu amerykańskiego, która obejmowała np. standardy ubioru czy regulacji finansowych działających w Siłach Powietrznych USA i zapoznanie się z głównym zakresem innych samolotów, w tym V-22 i śmigłowców. Z kolei nawigatorzy rozpoczęli szkolenie od planowania lotów logistycznych, a następnie przeszli do coraz bardziej zaawansowanych lotów taktycznych. Zajęcia były bardzo intensywne i czasami jeden dzień trzeba było liczyć jako kilka sprawdzianów.

Po zakończeniu tego etapu piloci zostali wysłani do Little Rock, gdzie już trwały szkolenia bezpośrednio związane z samolotem C-130E, zaczynając od szkolenia teoretycznego, a następnie na symulatorach. W kolejnym etapie były już loty samolotami.

Warto dodać, że nasze załogi podczas szkolenia na symulatorze zostały podzielone na specjalizacje, zgodnie ze zwykłym kursem. W pewnym momencie wszyscy zebrani w jednym symulatorze rozpoczęli szkolenie z komunikacji i interakcji między załogą, dowodzenia i podejmowania decyzji CRM (Crew Resource Management).