Sześciokątne szachy Glińskiego

Szachy sześciokątne to szachy rozgrywane na sześciokątnej planszy złożonej z sześciokątnych kwadratów. W 1864 roku John Jacques & Son, londyńska firma rodzinna z wieloletnią tradycją, produkująca między innymi sprzęt sportowy, opracowała grę hexagonia. Plansza do tej gry składała się ze 125 kwadratów i została zainspirowana falą fascynacji inteligencją pszczół i cudownymi właściwościami plastrów miodu. Od tego czasu pojawiło się kilka propozycji rozgrywki na sześciokątnej planszy, ale żadna nie cieszyła się większą popularnością. W 1936 roku polski szachista Władysław Gliński zaprezentował prototyp partii, nad którą później pracował i udoskonalał przez lata. Ostateczna wersja gry została wydana w 1972 roku. Pasja, inicjatywa i przedsiębiorczość Glińskiego doprowadziły do ​​ogromnego wzrostu popularności jego szachów. Według niektórych źródeł pod koniec XIX wieku liczba zaprojektowanych przez Glińskiego szachistów sześciokątnych przekroczyła pół miliona.

1. Sześciokątne szachy Glinsky'ego — konfiguracja wstępna

2. Przybliżony zestaw sześciokątnych figur szachowych.

3. Władysław Gliński, źródło: W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”

Sześciokątne szachy Glińskiego (1, 2), zwane także szachami polskimi, są zdecydowanie najpopularniejszym rodzajem szachów heksagonalnych. Początkowo cieszyły się rosnącym zainteresowaniem w Polsce i Wielkiej Brytanii, a obecnie stały się popularne w wielu innych krajach Europy, zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej, Szwajcarii, Francji, Włoszech i na Węgrzech, a także w USA, Kanadzie, Nowej Zelandii, Bliski Wschód i Azja. Ten rodzaj szachów został opracowany i opatentowany w 1953 r., a spopularyzowany przez Władysława Glińskiego (1920-1990) (3).

Władysław Gliński

Twórca szachów sześciokątnych prawie przegapił niemiecki pluton egzekucyjny z powodu wymyślonej gry. Kiedy w 1939 r. Polska została zajęta przez Niemców, w jego domu znaleziono plansze do gier i zapisy poszczególnych gier. Ustalili, że prawdopodobnie jest szpiegiem i zapisuje uzyskane informacje jakimś specjalnym kodem. W końcu udało mu się uwolnić go od tych podejrzeń i oskarżeń.

Władysław Gliński przybył do Wielkiej Brytanii w 1946 roku jako młody polski żołnierz z Włoch, gdzie służył w siłach alianckich. W ramach służby wojskowej otrzymał obywatelstwo brytyjskie i osiadł w Londynie, gdzie rozwinął teorię swojej wersji szachów heksagonalnych.

W 1973 roku Władysław Gliński i Williama Edmundsa założył wydawnictwo Hexagonal Chess Publications. W tym roku Glinsky opublikował książkę „Zasady gry w szachy sześciokątne z przykładami pierwszych otwarć”, która do 1977 r. doczekała się siedmiu wydań w języku angielskim i francuskim (7).

4. Vladislav Glinsky, „Zasady szachów sześciokątnych z przykładami pierwszych otwarć”, 1973.

5. Vladislav Glinsky, „Pierwsze teorie szachów heksagonalnych”, 1974

W 1974 r. ukazały się dwa wydania drugiej książki Glińskiego „Pierwsze teorie szachów sześciokątnych” (5), a w 1976 r. ukazała się jego trzecia książka, tym razem w języku polskim, „Polskie szachy sześciokątne: reguły gry z przykładami”. był opublikowany.

W 1976 roku zorganizowano w Londynie pierwsze Mistrzostwa Wielkiej Brytanii, podczas których utworzono Polską Federację Szachową Heksagonalną i Brytyjską Federację Szachową Heksagonalną (BHCF-).

Zasady gry

Gra ma ogólne zasady. zasady szachów klasycznychPoszczególne elementy mogą jednak poruszać się w sześciu różnych kierunkach. Gra toczy się na sześciokątnej szachownicy składającej się z 91 sześciokątnych pól w trzech kolorach: jasnym, ciemnym i średnim (zwykle odcienie brązu), z 30 jasnymi, 30 ciemnymi i 31 pośrednimi. Na szachownicy znajduje się 12 pionowych rzędów kwadratów, nazwanych literami: a, b, c, d, e, f, g, h, i, k, l (litera j nie jest używana). Komórki w tym rzędzie są ponumerowane od 1 do 11. Szachownica ma trzy linie środkowe, jedenaście kwadratów długości i jedną centralną komórkę stanowiącą środek szachownicy. W grze wykorzystuje się dwa zestawy elementów (żetonów i płytek), biały i czarny. 

W odróżnieniu od klasycznych szachów szachy sześciokątne mamy trzech biskupów różnej płci i jeszcze jednego pionka. Biały gracz siedzi na jasnym wierzchu planszy, a czarny gracz na ciemnym. Diagramy są rysowane białą stroną do dołu i czarną do góry. Notacja w szachach sześciokątnych jest podobna do notacji w tradycyjnych grach w szachy. Zasady ruchu króla, królowej, wieży, gońca i skoczka pokazano na diagramach 6-10.

11. Chodzi, zdobywa i układa pola promocyjne

Szachy sześciokątne to bardzo złożona gra z ogromną liczbą możliwych kombinacji. (wielokrotnie więcej niż w szachach tradycyjnych), wymagające myślenia i czujności w sześciu kierunkach, a nie tylko czterech, jak w szachach klasycznych. Celem szachów heksagonalnych, podobnie jak szachów klasycznych, jest zamatowanie króla przeciwnika.

Grę rozpoczynają białe, każdy gracz ma po jednym ruchu, a jednym z popularnych otwarć jest tzw. otwarcie centralne, kiedy biały pionek na środkowej linii przesuwa się o jedno pole do przodu, z pola f5 na pole f6. Szachy sześciokątne nie posiadają kłódki. Pionek porusza się o jedno pole do przodu, ale strzela po przekątnej do sąsiedniego pola. Należy zauważyć, że w odróżnieniu od tradycyjnych szachów kierunek chwytu pionka nie odpowiada ruchowi gońca. Podczas pierwszego ruchu pionek może poruszyć się o jedno lub dwa pola. Jeśli pionek awansuje w taki sposób, że zajmie pozycję wyjściową innego pionka, może jeszcze przesunąć się o dwa pola. Kiedy pierwszy ruch pionka łączy się z zbiciem w kierunku rzędu f, pionek zachowuje prawo do przesunięcia się o dwa pola do przodu. Zatem jeśli pionek zaatakuje w taki sposób, że zajmie pozycję wyjściową innego pionka, to nadal może przesunąć się o dwa pola.

Na przykład, jeśli biały pionek na e4 zgarnie czarną figurę na f5, może przesunąć się na f7. Dochodzi do bicia w locie, które polega na zbiciu bierki, która przemieszcza się o dwa pola po polu pod wpływem bierki przeciwnego koloru (11). Możesz zbić tylko pionka i to tylko pionka, który właśnie przesunął się o dwa pola. Jeśli pionek dotrze do ostatniego pola, awansuje na dowolną figurę.

Obecność co najmniej pionka, 3 mniejszych figur, wieży lub hetmana uważa się za wystarczającą do zamatowania króla. W przeciwieństwie do szachów klasycznych, strona przegrywająca (sprawdzona) otrzymuje ćwierć punktu, a strona wygrywająca (obserwująca) otrzymuje ¾ punktu. Podobnie jak w tradycyjnych szachach, remis osiąga się poprzez trzykrotne powtórzenie pozycji, wykonanie 50 ruchów bez zbicia lub poruszenia pionka i oczywiście zgoda obu przeciwników na remis.

Turnieje szachowe sześciokątne

18 sierpnia 1980 roku powstała Międzynarodowa Federacja Szachów Sześciokątnych IHCF. Celem Federacji jest „spopularyzowanie odrębnej, aczkolwiek powiązanej gry – nowej dyscypliny sportów mentalnych, która stwarza zawodnikom odmienne i szersze możliwości strategiczne i kombinacyjne”. Miały one wówczas miejsce pierwsze Mistrzostwa Europy w Szachach Sześciokątnych. Pierwsze cztery miejsca zajęli: 1. Marek Machkowiak (Polska), 2. Laszlo Rudolf (Węgry), 3. Jan Borawski (Polska), 4. Shepperson Pierce (Wielka Brytania).

Kolejne Mistrzostwa Europy odbyły się w latach 1984, 1986 i 1989. W 1991 roku w Pekinie odbyły się pierwsze Mistrzostwa Świata w Szachach Sześciokątnych. W finale Marek Mackowiak i Laszlo Rudolf zremisowali i obaj zdobyli tytuł mistrzów świata. W 1998 r. zorganizowano kolejne Mistrzostwa Europy, a w 1999 r. Mistrzostwa Świata.

Marek Mackoviak - Mistrz Europy i Świata

12. Marek Mackowiak – wielokrotny mistrz Europy w szachach sześciokątnych, 2008. Fot. Tomasz Tokarski Jr.

Najsłynniejszy w historii Arcymistrzem szachów heksagonalnych był Polak Marek Maczkowiak. (1958-2018) (12). Do najlepszych na świecie, oprócz Polaka, należeli Sergei Korchitsky z Białorusi oraz Laszlo Rudolf i Laszlo Somlai z Węgier.

Marek Machkowiak w 1990 roku otrzymał tytuł Arcymistrza Szachów Sześciokątnych. Był także szachistą i warcabem, trenerem i sędzią na międzynarodowych turniejach szachowych i warcabowych. W zawodach szachistów niewidomych i słabowidzących zdobył tytuł wicemistrza Polski (Jastrzębia Góra 2011). W szachach klasycznych największy sukces odniósł w 1984 roku w Jaszowcu, zdobywając złoty medal drużynowych mistrzostw Polski (w barwach klubu Legion Warszawa).

maszyna nagranie meczu Marka Mackowiaka z programem Hexodus III rozegranego podczas półfinału Mistrzostw Europy w listopadzie 1999 roku w Zaniemysłowie k. Poznania.. Wpis nie wskazuje rodzaju figury, a jedynie jej aktualną pozycję i pole, do którego jest przenoszona. Nagrywanie np. 1.h3h5 h7h6 oznacza, że ​​przy pierwszym ruchu biały pionek z h3 przesuwa się do przodu na h5, a w odpowiedzi czarny pionek z h7 przesuwa się na h6.

Marek Maćkowiak – Hexodus

1.d1f4 c7c5 2.g4g6 f7g6 3.f4g6 h7h6 4.g6f9 e10f9 5.h1i3 d7d5 6.d3d4 c8f8 7.i1f4 f10d6 8.f4l4 i7i6 9.f1d3 d6f7 10.e4e5 k7k5 11.l4g4 e7e6 12.c1e3 i8g8 13.i3f4 f8e7 14.f3d2 f11h7 15.e3g2 g10h8 16.e1f3 b7b5 17.f3h2 i6i5 18.h2l5 h7k6 19.g4h4 f9e9 20.d2h2 g7g5 21.f5g5 e7f8 22.g5g6 e9g9 23.f2h1 i5i4 24.h4i4 f8f10 25.h2k4 h8f9 26.f4e6 f9f8 27.e6g8 f7g8 28.g6h6 d5e5 29.d3e5 g8e5 30.g2g9 f10g9 31.i4g4 e5f7 32.g4g9 d9g9 33.l5k5 g9h6 34.k5h5 h6e7 35.h1d7 f8d7 36.h5f7 h9f8 37.k4l5 f8d9 1-0

Do szachów tradycyjnych opracowano programy komputerowe, które są w stanie pokonać nawet najlepszych graczy, ale w szachach heksagonalnych wszystko jest znacznie bardziej skomplikowane. Powodem jest ogromna liczba kombinacji, wielokrotnie większa niż w tradycyjnych szachach.

Zobacz także: