Mały czołg amfibijny T-38
Mały czołg amfibijny T-38
Przy produkcji czołgu szeroko stosowano spawanie. Pojazd został przyjęty przez Armię Czerwoną w lutym 1936 roku i był produkowany do 1939 roku. W sumie przemysł wyprodukował 1382 czołgi T-38. Służyli w batalionach czołgowych i rozpoznawczych dywizji strzeleckich, kompaniach rozpoznawczych poszczególnych brygad pancernych. Należy zauważyć, że w tym czasie żadna armia świata nie posiadała takich czołgów.
Eksploatacja czołgów desantowych przez żołnierzy ujawniła dużą liczbę niedociągnięć i niedociągnięć. Okazało się, że skrzynia biegów i podwozie T-37A są zawodne, gąsienice często odpadają, zasięg jest mały, a rezerwa wyporu niewystarczająca. Dlatego biuro projektowe zakładu nr 37 otrzymało zadanie zaprojektowania nowego czołgu amfibii opartego na T-37A. Prace rozpoczęto pod koniec 1934 roku pod kierownictwem nowego głównego projektanta fabryki N. Astrowa. Tworząc pojazd bojowy, który otrzymał fabryczny indeks 09A, zamierzano wyeliminować zidentyfikowane niedociągnięcia T-37A, głównie w celu zwiększenia niezawodności jednostek nowego czołgu amfibii. W czerwcu 1935 roku do testów wszedł prototyp czołgu, który otrzymał wojskowe oznaczenie T-38. Projektując nowy czołg, projektanci starali się, gdzie tylko było to możliwe, wykorzystać elementy T-37A, który w tym czasie miał już ugruntowaną pozycję w produkcji. Układ amfibii T-38 był podobny do czołgu T-37A, ale kierowca został umieszczony po prawej stronie, a wieża po lewej stronie. Kierowca miał do dyspozycji szczeliny widokowe w przedniej osłonie i prawej stronie kadłuba.
Podwozie było pod wieloma względami identyczne z amfibią czołgu T-37A, od którego zapożyczono konstrukcję wózków i gąsienic zawieszenia. Konstrukcja koła napędowego została nieznacznie zmieniona, a koło napinające uzyskało identyczny rozmiar z kołami jezdnymi (z wyjątkiem łożysk).
Nowy samochód miał wiele wad. Na przykład, zgodnie z raportem z fabryki nr 37 do ABTU Armii Czerwonej, od 3 lipca do 17 lipca 1935 r. T-38 był testowany tylko cztery razy, przez resztę czasu czołg był w naprawie. Z przerwami testy nowego czołgu trwały do zimy 1935 roku, a 29 lutego 1936 roku dekretem Rady Pracy i Obrony ZSRR czołg T-38 został przyjęty przez Armię Czerwoną zamiast T-37A. Wiosną tego samego roku rozpoczęła się masowa produkcja nowego amfibii, która do lata przebiegała równolegle z wypuszczeniem T-37A.
Seryjny T-38 różnił się nieco od pierwowzoru - w podwoziu zamontowano dodatkowe koło jezdne, nieznacznie zmieniono konstrukcję kadłuba i włazu kierowcy. Pancerne kadłuby i wieże czołgów T-38 pochodziły tylko z zakładu Ordżonikidze Podolski, który do 1936 r. Udało się uruchomić ich produkcję w wymaganej ilości. W 1936 roku na niewielkiej liczbie T-38, których zaległości pozostały po zaprzestaniu produkcji T-37A, zainstalowano spawane wieżyczki wyprodukowane przez zakład Izhora.
Jesienią 1936 roku seryjny egzemplarz został przetestowany pod kątem przebiegu gwarancyjnego na poligonie NIBT. czołg desantowy T-38 z wózkami nowego typu. Wyróżniały się brakiem tłoka wewnątrz sprężyny poziomej, a aby drążek prowadzący nie wypadł z rury w przypadku ewentualnego rozładowania rolek, do wsporników wózka przymocowano stalową linkę. Podczas testów we wrześniu - grudniu 1936 roku czołg ten przejechał 1300 kilometrów po drogach i nierównym terenie. Nowe wózki, jak zauważono w dokumentach, „okazały się działać dobrze, wykazując szereg zalet w stosunku do poprzedniego projektu”.
Wnioski zawarte w raporcie z testu T-38 brzmiały: „Czołg T-38 nadaje się do rozwiązywania samodzielnych zadań taktycznych. Jednak, aby zwiększyć dynamikę, konieczne jest zainstalowanie silnika M-1. Ponadto trzeba wyeliminować niedociągnięcia: gąsienica odpada podczas jazdy po nierównym terenie, niewystarczające tłumienie zawieszenia, praca załogi jest niezadowalająca, kierowca ma niewystarczającą widoczność w lewo”. Od początku 1937 roku w konstrukcji czołgu wprowadzono szereg zmian: na szczelinie wziernej w przedniej osłonie kierowcy zamontowano listwę pancerną, chroniącą przed odpryskami ołowiu podczas ostrzału czołgu z karabinów i karabinów maszynowych; w podwoziu zaczęto stosować nowy typ wózka (z linką stalową). Ponadto do produkcji weszła radiowa wersja T-38, wyposażona w stację radiową 71-TK-1 z anteną biczową. Wejście antenowe znajdowało się na górnej płycie czołowej kadłuba pomiędzy fotelem kierowcy a wieżą.
Wiosną 1937 roku wstrzymano produkcję czołgów desantowych T-38 - otrzymano dużą liczbę skarg od żołnierzy na nowy pojazd bojowy. Po manewrach letnich 1937 r., prowadzonych w okręgach wojskowych Moskwy, Kijowa i Białorusi, kierownictwo Zarządu Pancernego Armii Czerwonej poleciło biuru projektowemu zakładu modernizację czołgu T-38. Modernizacja miała wyglądać następująco:
Prace nad stworzeniem nowych modeli T-38 szły dość wolno. W sumie wykonano dwa prototypy, które otrzymały oznaczenia T-38M1 i T-38M2. Oba czołgi miały silniki GAZ M-1 o mocy 50 KM. i wózki z ciągnika Komsomolec. Między sobą samochody miały niewielkie różnice.
Kadłub T-38M2 zwiększono o 75 mm, zapewniając wzrost wyporności o 450 kg, lenistwo pozostało w tym samym miejscu, a na pojeździe nie było stacji radiowej. Pod wszystkimi innymi względami T-38M1 i T-38M2 były identyczne.
W ramach jednostek strzelców i kawalerii Armii Czerwonej (do tego czasu w brygadach czołgów zachodnich okręgów wojskowych nie było czołgów desantowych) T-38 i T-37A wzięły udział w „kampanii wyzwoleńczej” na Zachodzie Ukraina i Białoruś we wrześniu 1939 r. Na początku działań wojennych z Finlandią. 30 listopada 1939 roku w niektórych częściach Leningradzkiego Okręgu Wojskowego znajdowało się 435 T-38 i T-37, które aktywnie uczestniczyły w walkach. Na przykład 11 grudnia na Przesmyk Karelski przybyło 18 eskadr składających się z 54 jednostek T-38. Batalion był przydzielony do 136 Dywizji Strzelców, czołgi służyły jako ruchome stanowiska strzeleckie na flankach oraz w przerwach między formacjami bojowymi atakujących jednostek piechoty. Ponadto czołgom T-38 powierzono ochronę stanowiska dowodzenia dywizji, a także usuwanie rannych z pola walki i dostarczanie amunicji.
W przededniu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w skład korpusu powietrzno-desantowego wchodził pułk czołgów, który miał być uzbrojony w 50 jednostek T-38. Radzieckie czołgi desantowe otrzymały chrzest bojowy podczas konfliktów zbrojnych na Dalekim Wschodzie. To prawda, że używano ich tam w bardzo ograniczonych ilościach. Tak więc w jednostkach i formacjach Armii Czerwonej, które brały udział w działaniach wojennych w rejonie rzeki Khalkhin Gol, czołgi T-38 były dostępne tylko w batalionie karabinów i karabinów maszynowych 11. brygady (8 jednostek) i batalion czołgów 82. dywizji strzeleckiej (14 jednostek). Sądząc po raportach, okazały się one mało przydatne zarówno w ofensywie, jak i defensywie. W walkach trwających od maja do sierpnia 1939 roku zginęło 17 z nich.
Główne modyfikacje czołgu T-38:
Źródła:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
W 1935 roku dokonano modernizacji czołgu T-37A, mającej na celu poprawę jego parametrów użytkowych. Zachowując ten sam układ, nowy czołg, oznaczony jako T-38, stał się niższy i szerszy, co zwiększyło jego stabilność na wodzie, a ulepszony układ zawieszenia umożliwił zwiększenie prędkości i płynności. Zamiast mechanizmu różnicowego samochodu czołg T-38 wykorzystuje sprzęgła boczne jako mechanizm obrotowy.
