Lotniska na świecie 2019
Port lotniczy Hongkong powstał na sztucznej wyspie o powierzchni 1255 hektarów, powstałej po zrównaniu z ziemią dwóch sąsiednich: Chek Lap Kok i Lam Chau. Budowa trwała sześć lat i kosztowała 20 miliardów dolarów.
W ubiegłym roku światowe lotniska obsłużyły 9,1 miliarda pasażerów i 121,6 miliona ton ładunku, a samoloty komunikacyjne wykonały ponad 90 milionów operacji startów i lądowań. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba pasażerów wzrosła o 3,4%, natomiast tonaż ładunków spadł o 2,5%. Największymi portami pasażerskimi pozostają: Atlanta (110,5 mln ton), Pekin (100 mln ton), Los Angeles, Dubaj i Tokio Haneda oraz porty towarowe: Hong Kong (4,8 mln ton), Memphis (4,3 mln ton), Szanghaj, Louisville i Seul. W rankingu Skytrax w prestiżowej kategorii najlepsze lotnisko świata zwyciężył Singapur, a na podium stanęło Tokyo Haneda i katarski Doha Hamad.
Rynek transportu lotniczego jest jednym z największych sektorów światowej gospodarki. Aktywizuje międzynarodową współpracę i handel oraz jest czynnikiem dynamizującym ich rozwój. Kluczowym elementem rynku są lotniska komunikacyjne i operujące na nich porty lotnicze (PL). Jest ich dwa i pół tysiąca, od największych, na których samoloty wykonują kilkaset operacji dziennie, po najmniejsze, gdzie wykonywane są sporadycznie. Infrastruktura portowa jest zróżnicowana i dostosowana do wielkości obsługiwanego ruchu lotniczego.
Największym lotniskiem cargo na świecie jest Hongkong, który obsłużył 4,81 mln ton ładunków. Regularnie obsługuje 40 przewoźników towarowych, w tym Cathay Pacific Cargo, Cargolux, DHL Aviation i UPS Airlines.
Lotniska zlokalizowane są głównie w pobliżu aglomeracji miejskich, a ze względu na bezpieczeństwo operacji lotniczych, duże zajęte tereny oraz zakłócenia akustyczne, są zazwyczaj zlokalizowane w znacznej odległości od ich centrum. W przypadku lotnisk europejskich średnia odległość od centrum wynosi 18,6 km. Najbliżej centrum są te w Genewie (4 km), Lizbonie (6 km), Düsseldorfie (6 km) i Warszawie (7 km), a najdalej Sztokholm-Skavsta (90 km) i Sandefjord Port. (100 km), obsługujący Oslo. Ze względu na charakterystykę operacyjno-techniczną oraz możliwości obsługi niektórych typów statków powietrznych lotniska są klasyfikowane według systemu kodów referencyjnych. Składa się z cyfry i litery, z których cyfry od 1 do 4 oznaczają długość pasa startowego, a litery od A do F określają parametry techniczne samolotu. Typowe lotnisko, które może przyjąć np. samolot Airbus A320, powinno mieć kod minimum 3C (czyli pas startowy 1200-1800 m, rozpiętość skrzydeł 24-36 m). W Polsce najwyższe kody referencyjne 4E mają Lotnisko Chopina i Katowice. Do oznaczania lotnisk i portów używane są kody nadawane przez ICAO i IATA Air Carriers Association. Kody ICAO są kodami czteroliterowymi i mają strukturę regionalną: pierwsza litera oznacza część świata, druga region administracyjny lub kraj, a dwie ostatnie wskazują konkretne lotnisko (np. EDDL - Europa, Niemcy, Düsseldorf). Kody IATA są kodami trzyliterowymi i najczęściej odnoszą się do nazwy miasta, w którym znajduje się port (np. BRU - Bruksela) lub jego nazwy własnej (np. LHR - London Heathrow).
Przychody finansowe portów lotniczych z rocznej działalności kształtują się na poziomie 160-180 mld USD. Środki otrzymywane z działalności lotniczej powstają głównie z opłat za: obsługę pasażerów i ładunków w porcie, lądowanie i awaryjne zatrzymanie statku powietrznego, a także: odladzanie i odśnieżanie, zabezpieczenia specjalne i inne. Stanowią one około 55% całkowitych przychodów portu (przykładowo w 2018 r. – 99,6 mld USD). Przychody pozalotnicze stanowią około 40% i pochodzą głównie z: działalności związanej z licencjonowaniem, parkowaniem i wynajmem (np. w 2018 r. – 69,8 mld USD). Koszty związane z funkcjonowaniem portu pochłaniają rocznie 60% przychodów, z czego jedną trzecią stanowią wynagrodzenia pracowników. Co roku koszt rozbudowy i modernizacji infrastruktury lotniska to 30-40 miliardów dolarów.
Organizacją zrzeszającą porty lotnicze na świecie jest ACI Airports Council International, założona w 1991 roku. Reprezentuje je w negocjacjach i negocjacjach z organizacjami międzynarodowymi (m.in. ICAO i IATA), służbami ruchu lotniczego i przewoźnikami oraz opracowuje standardy usług portowych. W styczniu 2020 roku do ACI dołączyło 668 operatorów, obsługujących 1979 lotnisk w 176 krajach. Przechodzi tam 95% światowego ruchu, co pozwala uznać statystyki tej organizacji za reprezentatywne dla całej komunikacji lotniczej. Bieżące statystyki dotyczące działalności portowej są publikowane przez ACI w raportach miesięcznych, mniej więcej raz w roku na koniec pierwszego kwartału następnego roku, a ostateczne wyniki publikowane są dopiero po kilku miesiącach. ACI World ma siedzibę główną w Montrealu i jest wspierana przez wyspecjalizowane komitety i grupy zadaniowe oraz posiada pięć biur regionalnych: ACI North America (Waszyngton); ACI Europe (Bruksela); ACI-Azja/Pacyfik (Hongkong); ACI-Afryka (Casablanca) i ACI-Ameryka Południowa/Karaiby (Panama City).
Statystyki ruchu 2019
W ubiegłym roku światowe porty lotnicze obsłużyły 9,1 mld pasażerów i 121,6 mln ton ładunków. W porównaniu z rokiem poprzednim ruch pasażerski wzrósł o 3,4%. W niektórych miesiącach wzrost ruchu pasażerskiego utrzymywał się od 1,8% do 3,8%, z wyjątkiem stycznia, w którym wyniósł 4,8%. Wysoką dynamikę ruchu pasażerskiego odnotowano w portach Ameryki Południowej (3,7%), do wzrostu przyczyniły się przewozy krajowe (4,7%). Na największych rynkach Azji i Pacyfiku, Europy i Ameryki Północnej wzrost wyniósł średnio od 3% do 3,4%.
Transport towarowy zmieniał się bardzo dynamicznie, odzwierciedlając stan światowej gospodarki. Globalny ruch na lotniskach spadł o -2,5%, przy słabych wynikach w regionie Azji i Pacyfiku (-4,3%), Ameryce Południowej (-3,5%) i na Bliskim Wschodzie. Największy spadek ruchu towarowego nastąpił w lutym (-5,4%) i czerwcu (-5,1%), a najmniejszy w styczniu i grudniu (-0,1%). Na dużym rynku północnoamerykańskim spadek był znacznie poniżej średniej światowej wynoszącej -0,5%. Najgorsze wyniki przewozów towarowych w ubiegłym roku to efekt spowolnienia gospodarki światowej, które spowodowało ograniczenie przewozów towarowych, a także początku epidemii COVID-19 pod koniec roku (niekorzystny trend został zapoczątkowany przez lotniska azjatyckie).
Należy zauważyć, że największą dynamiką wzrostu ruchu pasażerskiego i najmniejszą dynamiką spadku ruchu towarowego charakteryzowały się porty afrykańskie, które wyniosły odpowiednio 6,7% i -0,2%. Jednak ze względu na ich niską bazę (2% udziału) nie jest to wynik istotny statystycznie w skali globalnej.
Główne lotniska
W rankingu największych portów lotniczych na świecie nie doszło do większych zmian. Liderem pozostaje amerykańska Atlanta (110,5 mln pasażerów), a drugie miejsce zajmuje Beijing Capital (100 mln pasażerów). Za nimi plasują się: Los Angeles (88 mln), Dubaj (86 mln), Tokio Haneda, Chicago O'Hare, Londyn Heathrow i Szanghaj. Największym portem towarowym pozostaje Hongkong, obsługujący 4,8 mln ton ładunków, a następnie Memphis (4,3 mln ton), Szanghaj (3,6 mln ton), Louisville, Seul, Anchorage i Dubaj. Jednak pod względem startów i lądowań najbardziej ruchliwe są: Chicago O'Hare (920 904), Atlanta (720 XNUMX), Dallas (XNUMX XNUMX), Los Angeles, Denver, Beijing Capital i Charlotte.
Spośród trzydziestu największych lotnisk pasażerskich (23% światowego ruchu), trzynaście znajduje się w Azji, dziewięć w Ameryce Północnej, siedem w Europie i jedno na Bliskim Wschodzie. Spośród nich dwadzieścia trzy zanotowały wzrost ruchu, przy czym największą dynamikę osiągnęły: amerykańskie Dallas-Fort Worth (8,6%) i Denver oraz chińskie Shenzhen. Wśród dwudziestu największych ładunków obsługiwanych tonażowo (40% ruchu) dziewięć znajduje się w Azji, pięć w Ameryce Północnej, cztery w Europie i dwa na Bliskim Wschodzie. Spośród nich aż siedemnaście odnotowało spadki ruchu, z których największe to tajlandzki Bangkok (-11,2%), Amsterdam i Tokyo Narita. Z drugiej strony, spośród dwudziestu pięciu głównych startów i lądowań, trzynaście ma miejsce w Ameryce Północnej, sześć w Azji, pięć w Europie i jedno w Ameryce Południowej. Spośród nich 19 odnotowało wzrost liczby transakcji, przy czym najbardziej dynamiczne były porty amerykańskie: Phoenix (10%), Dallas-Fort Worth i Denver.
Motorem wzrostu ruchu pasażerskiego były przewozy międzynarodowe, których dynamika (4,1%) była o 2,8% wyższa niż dynamika lotów krajowych (86,3%). Największym portem pod względem liczby pasażerów międzynarodowych jest Dubaj, który obsłużył 76 mln pasażerów. W tej klasyfikacji uplasowały się porty: Londyn Heathrow (72 mln), Amsterdam (71 mln), Hongkong (12,4 mln), Seul, Paryż, Singapur i Frankfurt. Wśród nich największą dynamikę odnotowały Katar Doha (19%), Madryt i Barcelona. Warto zauważyć, że w tym rankingu pierwszy port amerykański zajmuje tylko 34,3 miejsce (Nowy Jork-JFK - XNUMX mln pass.).
Większość dużych obszarów metropolitalnych na obszarze swojej aglomeracji posiada kilka lotnisk komunikacyjnych. Największy ruch pasażerski był w: Londynie (lotniska: Heathrow, Gatwick, Stansted, Luton, City i Southend) – 181 mln pasów; Nowy Jork (JFK, Newark i La Guardia) - 140 milionów; Tokio (Haneda i Narita) - 130 milionów; Atlanta (Hurstsfield) - 110 milionów; Paryż (Charles de Gaulle i Orly) - 108 mln; Chicago (O'Hare i Midway) - 105 mln i Moskwa (Szeremietiewo, Domodiedowo i Wnukowo) - 102 mln.
